Alles wat je moet weten over de renovatieplicht in Vlaanderen

De Vlaamse overheid heeft sinds 1 januari 2023 de renovatieplicht ingevoerd voor residentiële gebouwen, waaronder eengezinswoningen en appartementen. Deze maatregel is bedoeld om de energieprestaties van het Vlaamse woningbestand te verbeteren, met als doel de CO2-uitstoot te verminderen en het energieverbruik van woningen drastisch te verlagen. In deze blogpost geven we een uitgebreid overzicht van wat de renovatieplicht inhoudt, voor wie deze geldt, de lange termijn doelstellingen en de beschikbare financiële steun.

Wat is de renovatieplicht?

De renovatieplicht verplicht nieuwe eigenaars van residentiële gebouwen met een lage energieprestatie (EPC-label E of F) om hun woning binnen vijf jaar te renoveren tot minimaal EPC-label D. Deze verplichting geldt vanaf het moment van aankoop, schenking, vestiging van erfpacht of opstalrecht, of andere vormen van eigendomsoverdracht.

Voor wie geldt de renovatieplicht?

De renovatieplicht is van toepassing op iedereen die sinds 1 januari 2023 een woning of appartement heeft verworven met een EPC-label E of F. Dit geldt voor:

• Aankoop van een woning of appartement: Bij elke notariële akte van overdracht in volle eigendom.
  Let op! Als je een woning koopt waarop de renovatieplicht al van toepassing is, zorg er dan voor dat je nagaat hoeveel tijd er nog resteert om aan deze verplichting te voldoen. De termijn herstart namelijk niet bij de transactie naar een nieuwe eigenaar, dus je moet voldoen aan de resterende tijd van de oorspronkelijke verplichting.
• Schenking: Bij het verkrijgen van een woning door schenking.
• Vestiging van opstalrecht of erfpacht: Ook bij de vestiging van deze zakelijke rechten treedt de renovatieverplichting in werking.
• Inbreng in huwelijksgemeenschap: Wanneer een woning wordt ingebracht in een huwelijksgemeenschap en het EPC-label E of F heeft, geldt de verplichting.

Het maakt niet uit wat de toekomstige plannen met de woning zijn; op het moment van overdracht geldt de verplichting voor alle residentiële gebouwen. De termijn van vijf jaar start op de datum van het verlijden van de authentieke akte.

Uitzonderingen

Er zijn enkele specifieke uitzonderingen op de renovatieplicht:

• Erfenissen: Een erfenis valt niet onder een notariële overdracht en is dus vrijgesteld van de renovatieverplichting. Echter, als de erflater al gebonden was aan een renovatieverplichting, moet de erfgenaam deze verplichting binnen de resterende termijn nakomen.
• Scheiding en beëindiging van samenwoning: In bepaalde gevallen van echtscheiding of beëindiging van samenwoning geldt de renovatieverplichting niet, mits de woning al voorheen in gezamenlijk eigendom was en minstens een van de eigenaars er zijn hoofdverblijfplaats heeft.

Langetermijnpad na 2023

De renovatieplicht is niet alleen een kortetermijnmaatregel, maar maakt deel uit van een langetermijnstrategie om tegen 2050 alle Vlaamse woningen naar EPC-label A te brengen. Het traject naar deze einddoelstelling ziet er als volgt uit:

• 2028: Woning- en appartementseigenaars moeten minimaal EPC-label C bereiken.
• 2035: Woningeigenaars moeten minimaal EPC-label B behalen; appartementseigenaars minimaal label C.
• 2040: Alle woningen moeten minimaal EPC-label A halen; appartementen minimaal label B.
• 2045: Zowel woningen als appartementen moeten EPC-label A hebben.

Schema van het langetermijnpad voor eengezinswoningen

Schema van het langetermijnpad voor appartementen

Voor nieuwe eigenaars is het raadzaam om, indien mogelijk, meteen te renoveren naar een hoger EPC-label (bijvoorbeeld label A) om toekomstige renovatieverplichtingen te vermijden.

Financiële Steun en Hulp

De Vlaamse overheid biedt verschillende vormen van financiële steun om de kosten van deze renovaties te helpen dekken:

• Mijn VerbouwPremie: Een premie voor wie energetische renovaties uitvoert.
• EPC-labelpremie: Speciaal gericht op eigenaars die hun woning opwaarderen naar een beter EPC-label.
• Verlaagd btw-tarief: Btw-tarief van 6% op renovatiewerken.
• Renovatiekrediet: Met rentesubsidie om renovaties betaalbaar te maken.
• Mijn VerbouwLening: Sociale en goedkope leningen voor specifieke doelgroepen.

Het is aan te raden om een gedetailleerde energieaudit uit te voeren voordat je aan de renovatie begint, zodat je weet welke maatregelen het meest kosteneffectief zijn.

Informatieverplichting voor verkoper en notaris

De verkoper en notaris hebben een belangrijke rol in het informeren van de koper over de renovatieverplichting. Bij de verkoop van een woning met EPC-label E of F moet duidelijk in de publiciteit en in de notariële akte worden vermeld dat de renovatieverplichting van toepassing is. Dit zorgt ervoor dat de koper zich bewust is van de bijkomende verplichtingen die met de aankoop gepaard gaan.

Situatie voor huurders

Huurders worden indirect beïnvloed door de renovatieplicht. Wanneer de woning die zij huren wordt verkocht, zal de nieuwe eigenaar verplicht zijn om de nodige renovaties uit te voeren. Dit kan leiden tot hinder tijdens de werken, maar biedt ook kansen voor een betere energie-efficiëntie en mogelijk lagere energiekosten.

Sancties bij niet-naleving

Het niet naleven van de renovatieplicht kan leiden tot aanzienlijke boetes, variërend van €500 tot €200.000, afhankelijk van het type gebouw en de ernst van de overtreding. Het is belangrijk te weten dat een boete de verplichting niet opheft; je krijgt een nieuwe termijn opgelegd om alsnog aan de eisen te voldoen.

Echter, er zijn ook nuances aan deze sancties. Volgens Vlaams minister van Energie Zuhal Demir, zoals vermeld in een interview met Het Belang van Limburg en gerapporteerd door HLN op 16 februari 2024, hoeven kopers die om gegronde redenen de renovatieplicht niet konden nakomen, niet per se een boete te vrezen. Demir stelt dat als mensen te goeder trouw zijn en er legitieme redenen zijn waarom ze de renovatie niet konden voltooien, de focus moet liggen op hulp in plaats van bestraffing. Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap werkt momenteel aan een beslissingsboom om te bepalen wie wel en niet wordt beboet. Dit biedt enige flexibiliteit voor situaties waarin de renovatieverplichting niet tijdig kan worden nageleefd .

Bron: https://www.hln.be/binnenland/wie-renovatieplicht-niet-nakomt-kan-ontsnappen-aan-boete~a3fa87d9/

Tips en Tricks om je EPC-Label Snel en Effectief te Verbeteren

Het verbeteren van je EPC-label kan op verschillende manieren worden aangepakt, afhankelijk van je budget en de staat van je woning. Hier zijn enkele effectieve maatregelen, samen met geschatte kostprijzen, die bijdragen aan een beter EPC-label:

1. Isolatie van het Dak en de Muren:
   • Dakisolatie: Dit is een van de meest kosteneffectieve manieren om het energieverlies in je woning te verminderen. De kosten variëren afhankelijk van het type dak en de gebruikte isolatiematerialen, maar gemiddeld kost dakisolatie tussen de €30 en €60 per vierkante meter.
     Tip: Indien er geen onderdak aanwezig is kan je altijd opteren om de zoldervloer te isoleren, dit kan de kost tot dakrenovatie in eerste fase drastisch reduceren en toch bijdragen tot een gunstiger EPC-label.
   • Muurisolatie: Zowel binnen- als buitenmuurisolatie kunnen aanzienlijke verbeteringen in het EPC-label opleveren. Voor spouwmuurisolatie moet je rekening houden met een kostprijs van ongeveer €20 tot €30 per vierkante meter, terwijl buitenmuurisolatie tussen de €100 en €150 per vierkante meter kan kosten.
     Tip: Een budgetvriendelijke optie zou zijn dat je de spouwmuur isoleert, bij woning vanaf de jaren ’60 zal er altijd een spouwmuur zijn gezien het vanaf 1960 verplicht was om een spouwmuur te voorzien.
2. Vervanging van Ramen en Deuren:
   • Hoogrendementsglas (HR++ of hoger): Het vervangen van enkel glas door hoogrendementsglas kost gemiddeld tussen de €150 en €200 per vierkante meter. Dit kan een groot verschil maken in de energie-efficiëntie van je woning.
   • Isolerende Deuren: Het vervangen van oude deuren door goed geïsoleerde deuren kan tussen de €1.000 en €2.500 per deur kosten, afhankelijk van het materiaal en de isolatiewaarde.
3. Installatie van een Hoogrendementsketel:
   • Condensatieketel: Een oude verwarmingsketel vervangen door een moderne condensatieketel kost gemiddeld tussen de €2.500 en €5.000, inclusief installatie. Dit kan het energieverbruik sterk verminderen en daardoor het EPC-label verbeteren.
     Tip: Indien je een woning koopt die voorzien is van een stookolieketel kan je de bestaande radiatoren behouden en enkel de stookolieketel vervangen door een condenserende ketel op aardgas. Dit zal je EPC-label drastisch naar beneden halen op een budgetvriendelijke manier.
4. Plaatsing van Zonnepanelen:
   • Zonnepanelen: De installatie van zonnepanelen kost gemiddeld tussen de €4.000 en €8.000 voor een systeem van 4 kWp, afhankelijk van de grootte van het systeem en het type panelen. Zonnepanelen kunnen het energieverbruik van de woning aanzienlijk verlagen en positief bijdragen aan de energie-efficiëntie.
5. Vloerisolatie:
   • Vloerisolatie: Vooral belangrijk bij woningen met een ongeïsoleerde kruipruimte. De kosten voor vloerisolatie liggen gemiddeld tussen de €25 en €40 per vierkante meter, afhankelijk van het gekozen isolatiemateriaal en de methoden van installatie.
     Tip: Koop je een woning die volledig onderkelderd is, dan kun je opteren om het plafond van de kruipruimte te isoleren, zo hoef je de vloer niet uit te breken en zal dit de kost tot het isoleren van de vloer drastisch reduceren.
6. Gebruik van een Warmtepomp:
   • Lucht-water warmtepomp: Dit type warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en kan gebruikt worden voor zowel verwarming als het verwarmen van sanitair water. De kostprijs ligt gemiddeld tussen de €8.000 en €12.000, inclusief installatie.
   • Lucht-lucht warmtepomp: Deze warmtepomp wordt vooral gebruikt voor het verwarmen en koelen van lucht in de woning. De kosten variëren van €2.000 tot €5.000, afhankelijk van het vermogen en de complexiteit van de installatie.
   • Bodem-water warmtepomp: Dit is een van de meest efficiënte warmtepompen, maar ook de duurste. De installatiekosten liggen gemiddeld tussen de €15.000 en €25.000, afhankelijk van de diepte van de boringen en de grootte van het systeem.
   • Water-water warmtepomp: Deze warmtepomp haalt warmte uit grondwater en kost tussen de €15.000 en €20.000. Het is zeer efficiënt, maar vereist een geschikte locatie met toegang tot voldoende grondwater.
7. Mechanische ventilatie met warmterecuperatie:
   • Ventilatie type D: Een mechanisch ventilatiesysteem met warmteterugwinning kan helpen om de luchtkwaliteit in huis te verbeteren zonder dat er onnodige warmte verloren gaat. De installatiekosten variëren van €3.000 tot €7.000, afhankelijk van de grootte van het systeem en het aantal kamers dat moet worden geventileerd.
     Tip: Dit systeem is vooral effectief in goed geïsoleerde huizen waar natuurlijke ventilatie beperkt is.

Door deze maatregelen te overwegen en indien mogelijk te implementeren, kun je niet alleen voldoen aan de wettelijke vereisten, maar ook je energiekosten verlagen en het comfort in je woning verbeteren.

Conclusie

De renovatieplicht kan een uitdaging vormen voor nieuwe eigenaars van woningen met een lage energieprestatie. Echter, met de juiste voorbereiding en begeleiding is het mogelijk om deze verplichting efficiënt en kosteneffectief na te komen. Onze experts staan klaar om je te helpen bij elke stap van het proces, van energie-audit van een woning dat je wenst aan te kopen, te renoveren of te schenken.